Δείτε το τρέιλερστο τέλος της ανάρτησης
ΤΗΣ ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ (venardu@enet.gr)
Πιο εύκολα βγαίνεις με ελικόπτερο από τις φυλακές Κορυδαλλού, παρά μπαίνεις για να κάνεις κινηματογραφικό γύρισμα. Ομως δεν ισχύει το ίδιο και στις αλβανικές φυλακές.
Ο βραβευμένος στη Δράμα αλβανός σκηνοθέτης Μπουγιάρ Αλιμάνι γύρισε την πρώτη του (αλβανόφωνη) μεγάλου μήκους ταινία, την «Αμνηστία», στα κελιά των φυλακών υψίστης ασφαλείας των Τιράνων. Με τη συμμετοχή πραγματικών αστυνομικών!
«Αν πάρεις έγκριση από το Αλβανικό Κέντρο Κινηματογράφου», εξηγεί, «αυτομάτως σου δίνονται όλες οι άδειες από τα αρμόδια υπουργεία». Η «Αμνηστία» θα προβληθεί σε λίγες μέρες στις «Νύχτες Πρεμιέρας» και από τις 29 Σεπτεμβρίου στις αίθουσες.
Ολα ξεκίνησαν όταν ο 42χρονος σκηνοθέτης, που ζει εδώ και μία εικοσαετία στην Ελλάδα, διάβασε στην εφημερίδα ότι η Ε.Ε. υποχρεώνει τις αλβανικές φυλακές να διαθέτουν ειδικό χώρο στον οποίο οι φυλακισμένοι θα κάνουν έρωτα με τις (ή τους) συζύγους τους. Κάτι που επίσης δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα της Ευρώπης...
Ο Αλιμάνι κεντρίστηκε κι έκανε μια ταινία για δύο μοναχικούς ανθρώπους (Λούλι Μπίτρι, Καραφίλ Σένα) που επισκέπτονται τους συζύγους τους στη φυλακή, αλλά καταλήγουν να ερωτευτούν ο ένας τον άλλο. Τα πρόσωπα των φυλακισμένων δεν τα βλέπουμε ποτέ. Η κάμερα παρουσιάζει τη σεξουαλική επαφή των δύο ζευγαριών μέσα στο κελί, σαν μια επιβεβλημένη πράξη ρουτίνας. «Οι σχέσεις αυτές είναι τελειωμένες», εξηγεί ο σκηνοθέτης, που αν και έμαθε για την περίπτωση μιας δολοφονίας σε μια τέτοια συνεύρεση (ένας σύζυγος δολοφόνησε τη γυναίκα του και αυτοκτόνησε), εστίασε αλλού: σε μια παράνομη ερωτική σχέση που ανθεί στο αφιλόξενο περιβάλλον της αίθουσας αναμονής των φυλακών.
«Οι αστυνομικοί μάς βοήθησαν πολύ», παραδέχεται ο σκηνοθέτης. «Επαιξαν άλλωστε τους εαυτούς τους στην ταινία. Το μόνο που μας συμβούλευσαν είναι να μην αποκαλύψουμε στους κρατούμενους ότι κάνουμε γύρισμα διότι δεν θα μπορούσαμε να δουλέψουμε από τις φωνές. Ετσι, γυρίζαμε με διακριτικότητα και πάντα Κυριακή».
Οι φυλακές της Αλβανίας ήταν διαβόητες για τη σκληρότητά τους, λέει. «Πολιτικοί κρατούμενοι, άθλια κελιά, κακό φαγητό, σκληρή δουλειά σε ορυχεία ή οικοδομές. Σήμερα τα πράγματα έχουν βελτιωθεί. Η Ε.Ε. έφερε κάποιες αλλαγές: βιομετρικά διαβατήρια, κατάργηση βίζας για τις χώρες της Σένγκεν, θέσπιση ειδικών χώρων ερωτικής συνεύρεσης στις φυλακές κ.λπ.».
Η ελληνοαλβανογαλλική «Αμνηστία» φέτος μας εκπροσώπησε στο φεστιβάλ Βερολίνου. Υπήρξε η πρώτη επίσημη συμπαραγωγή Ελλάδας-Αλβανίας και η πρώτη αλβανική ταινία που συμμετείχε στο φημισμένο φεστιβάλ. Προβλήθηκε με επιτυχία στο Παρίσι, ενώ αυτές τις μέρες ταξιδεύει στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ. Ο Αλιμάνι πήρε έγκριση από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Ομως ακόμα περιμένει τα ελληνικά λεφτά. Ευτυχώς γι' αυτόν χρηματοδοτήθηκε και από το Eurimages, τους Γάλλους και το Αλβανικό Κέντρο Κινηματογράφου.
Η ηρωίδα του ζει μια αδυσώπητη καθημερινότητα: ψάχνει δουλεια, ενώ η αποζημίωση από την απόλυσή της πάει στους τοκογλύφους. Η φτώχεια και η ανεργία τον έχει απασχολήσει και στο παρελθόν: στο μικρού μήκους «Υγραέριο» ήρωας είναι ένας άνεργος, απελπισμένος (Ελληνας) πατέρας που αυτοκτονεί με το παιδί του... Ο Μπουγιάρ άλλωστε ποτέ δεν διεκδίκησε τον τίτλο του «σκηνοθέτη των μεταναστών» στην Ελλάδα.
«Το μεγάλο κύμα μεταναστών έχει ήδη εγκαταλείψει την Αλβανία», εξηγεί. «Με αποτέλεσμα σήμερα να βιώνουμε την κρίση στις χώρες υποδοχής, όπως η Ελλάδα, λόγω ανεξέλεγκτης μετανάστευσης. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί άλλους μετανάστες. Και αυτά περί προσφύγων πολέμου δεν ξέρεις πάντα τι βάση έχουν...». Καταλαβαίνει απόλυτα «τους Ελληνες που νιώθουν πως έχουν χάσει κάποια κομμάτια της Αθήνας. Αρκεί μια βόλτα στη Μενάνδρου και τη Σοφοκλέους. Εγιναν γκέτο, με γυναίκες που εκδίδονται. Είναι επικίνδυνο».
Ο ίδιος, πάντως, ποτέ δεν ένιωσε να αντιμετωπίζεται διαφορετικά. «Ισως γιατί κινήθηκα στον καλλιτεχνικό κύκλο». Και η αύξηση του εθνικισμού στην Ελλάδα; «Δεν με ανησυχεί. Θεωρώ πως ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων αγκαλιάζει τους ξένους».
Πριν έρθει στην Ελλάδα το 1992, φτάνοντας στο Αγρίνιο με τα πόδια, ο Μπουγιάρ σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στα Τίρανα ζωγραφική και σκηνοθεσία θεάτρου. Στη χώρα μας έκανε «ό,τι επάγγελμα μπορείς να φανταστείς», μέχρι που τον ανακάλυψαν οι Γ. Κόρρας και Χρ. Βούπουρας και τον πήραν βοηθό σκηνοθέτη στο «Μιρουπάφσιμ». Σήμερα, με τη σύζυγο (και δεξί του χέρι) Τέφτα, εργάζονται ως φροντιστές στο θέατρο «Χώρα».
Το παραδέχεται: όταν πήρε λεφτά από το Αλβανικό Κέντρο άκουσε διάφορα σχόλια από συμπατριώτες του: «Ερχεσαι από την Ελλάδα και παίρνεις το ψωμί μας». Κι όμως: στην πατρίδα του, η «Αμνηστία» θεωρείται πλέον ταινία-ορόσημο. Και να σκεφτεί κανείς πως το Αλβανικό Κέντρο Κινηματογράφου απέρριψε το σενάριο δύο φορές πριν εγκριθεί από το Eurimages.
Στην Αλβανία σήμερα γυρίζονται 4 ταινίες μεγάλου μήκους τον χρόνο. Το κέντρο δίνει λεφτά (200-350.000 ευρώ) μόνο σε συμπαραγωγές. «Κι αυτό είναι σωστό. Μόνο έτσι έχεις μια ελπίδα να βγεις έξω. Οι συμπαραγωγές είναι η μόνη διέξοδος πλέον και στην Ελλάδα».
Στην ταινία του παρουσιάζει μια Αλβανία δύο ταχυτήτων: τη νέα Αλβανία εκφράζουν οι δύο ήρωες. Την παλιά εκφράζει ο σκληροπυρηνικός πεθερός. Τη νέα Αλβανία ο Μπουγιάρ τη βλέπει και στα πρόσωπα των ολοένα και περισσότερων νέων που γυρίζουν ταινίες με την ψηφιακή τους κάμερα. «Εχοντας σαν πρότυπο το guerilla cinema των Ελλήνων! Μέχρι και νεανικό φεστιβάλ διοργανώνουν: το "First Step Cinema"».
Ας μην το ξεχνάμε: επί κομμουνισμού γυρίζονταν 14 ταινίες το χρόνο. Κι όμως, σήμερα οι περισσότεροι αλβανοί σκηνοθέτες «δείχνουν μια θεματική εμμονή που τους κρατάει πίσω: ο κακός κομμουνισμός, τα θύματά του που σαπίζουν στη φυλακή, τα παιδιά τους που φεύγουν να σπουδάσουν στην Αμερική. Κανείς δεν τολμά να δείξει και τις δύο πλευρές. Ξέρετε τι λείπει από τα αλβανικό σινεμά; Ταινίες σαν το "Goodbye Lenin" ή τις "Ζωές των άλλων". Για τους ανθρώπους. Οχι ταινίες που θα μας κάνουν αρεστούς στη Δύση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου